Portugal redt streekproducten met "losse" interpretatie Europese regels

Conform aan Europa riep Lissabon een speciaal toezichtorgaan in het leven. Zo ging Portugal van de totale verwaarlozing van het aspect voedselveiligheid naar het andere uiterste, door het nieuwe Agentschap voor Voedsel- en Economische Veiligheid (ASAE) bijzondere machten te geven. Gewapende ASAE-agenten voerden gemaskerd hun inspecties uit en doekten markten, kroegen, boerderijen, kleine kaaswinkels en bakkerijen met traditionele delicatessen op.

De publieke verontwaardiging in een land waar wetten niet altijd zo nauwgezet afgedwongen worden, deed de regering van de socialistische Eerste minister José Sócrates een stap terug zetten. Ze besliste de Europese voorschriften aan de Portugese realiteit aan te passen. Het Zuid-Europese land staat immers naast zon en stranden ook bekend voor gastronomie gebaseerd op de eigen keuken en artisanale producten, en de Portugese economie kan de toeristen niet missen.

Kleinschalige productie is voortaan minder ingewikkeld. Het wordt eenvoudiger om eieren, honing of vis in kleine hoeveelheden te verkopen, waarbij minder veiligheids- en hygiënevoorschriften gelden. Ambachtelijke voedselbereiders hoeven niet langer over bijzondere vergunningen te beschikken, en ook kleine slachters van vee krijgen meer ademruimte.

“Afgelopen dagen kwam er een reeks wettelijke maatregelen uit de bus die bedoeld om de overlevingskansen van traditionele en ambachtelijke voedselproducenten te verhogen”, legt analist Carla Aguiar uit. Ze is experte op het gebied van voedselindustrie voor de krant Diario de Noticias in Lissabon. Maar het merendeel van deze producenten is “niet vertrouwd met deze nieuwe wetgeving en weet niet hoe zich te wapenen tegen het ASAE”, voegt ze eraan toe.

Om de voorschriften te versoepelen, beroept Portugal zich op de bepalingen van de Europese wetgeving uit 2004 en 2005 die lidstaten toelaat hun eigen regels voor kleinschalige producenten uit te werken voor bepaalde soorten voedsel. De aangepaste wetgeving stelt kleine producenten in staat hun voedsel thuis te bereiden, wat vooral in het voordeel speelt van traditionele kazen en opgelegde groenten.

Etnische identiteit

Het regeringsinitiatief kwam er na tal van klachten over de methoden van het ASAE. In het heftige debat moeiden zich ook vooraanstaande intellectuelen die de handschoen opnamen voor streekproducten. Ze wezen op de culinaire tradities die deel uitmaken van de Portugese cultuur. Bepaalde schrijvers en filmmakers gingen zo ver om het ASAE te vergelijken met de Polícia Internacional e de Defesa do Estado (PIDE), de geheime politie die actief was tijdens de dictatuur van 1926-1974 in Portugal.

Aguiar citeerde professor Xavier Malcata, hoofd van het departement biotechnologie aan de Katholieke Universiteit van Oporto, die stelt dat gevallen van voedselvergiftiging doorgaans niet in verband staan met traditionele producten.

De analist haalt opnieuw Malcata aan, die het ASAE omschrijft als “autistisch”, en waarschuwt dat te ambitieuze controle een ramp kan betekenen voor het Portugese culturele erfgoed. De professor verwijst daarbij naar worstenwinkels en bakkerijen, “twee gastronomische schatten die samenhangen met bepaalde streken, met eeuwenlange culturele evolutie, met onze eigen etnische identiteit.”

Aguiar is het met Malcata eens dat eten een zeker risico inhoudt. “Voedsel kan nooit 100 procent veilig zijn. Zelfs niet in Noorwegen.”