Portugees voorzitterschap zet Zuiden in de zon
Mario de Queiroz
29 juni 2007
Portugal wil de komende zes maanden de banden aanhalen tussen de EU en Afrika en Brazilië. Als daar genoeg tijd voor is, want de nieuwe voorzitter van de Europese Raad moet er in de eerste plaats voor zorgen dat het verdrag over de hervorming van de Europese instellingen wordt goedgekeurd.
Portugal neemt op 1 juli het Europese voorzitterschap over van Duitsland. Kanselier Angela Merkel bracht vorige week een politiek akkoord tot stand tussen alle Europese regeringschefs, dat de Europese Unie op een nieuwe leest schoeit. Portugal moet de 27 EU-landen dat verdrag definitief doen bezegelen.
Maar de echte ambitie van Portugal reikt verder. Het land wil vooral scoren met topontmoetingen tussen de EU en Afrika en Brazilië.
“Als er één Europees land is dat historisch en cultureel voorbestemd is om speciale aandacht te schenken aan Afrika en Brazilië, dan is het Portugal’, argumenteert de Portugese premier José Sócrates. Portugal was 560 jaar lang (van 1415 tot 1975) als koloniale macht aanwezig in Afrika. Europa zou er wel erg dom aan doen zijn historische banden met Afrika niet te versterken op een moment dat de VS, China en Brazilië er steeds nadrukkelijker actief worden, vinden de beleidsmakers in Lissabon.
De EU moet de stilgevallen dialoog met Afrika nieuw leven inblazen, zegt de Portugese buitenlandminister Luís Amado. Tijdens zijn vorige Europese voorzitterschap in 2000 zette Portugal al een top tussen EU en Afrika op, maar de dynamiek die daar ontstond, ebde helemaal weg. Een tweede bijeenkomst op het hoogste niveau was gepland voor 2003, maar werd jaar na jaar uitgesteld. Onder impuls van Amado keurde de EU eind 2006 wel een gemeenschappelijke strategie voor Afrika goed en op dat elan wil Portugal nu doorgaan.
Het probleem met een topontmoeting tussen de EU en Afrika was de laatste jaren dat de Europese regeringsleiders niet samen aan tafel wilden zitten met de Zimbabwaanse president Robert Mugabe. Mugabe, die beschuldigd wordt van machtsmisbruik, krijgt op vraag van Groot-Brittannië geen toegang tot de EU. Portugal vond een oplossing: de EU houdt vast aan de veroordeling van Mugabe maar zal alle Afrikaanse regeringsleiders zonder uitzondering uitnodigen voor de top, die op 9 december in Lissabon moet plaatsvinden. Op het programma staan economische samenwerking, ontwikkelingshulp, politieke dialoog en migratie.
De Portugese regering wil ook Brazilië dichter bij de EU brengen. Op vier juli zijn de 27 Europese leiders in Lissabon uitgenodigd voor een feestmaal ter ere van de Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva. Daarna wordt er in beperktere kring onderhandeld over een “strategische associatie” tussen de EU en de grootste economie van Zuid-Amerika. Tot hiertoe hebben maar zeven landen een dergelijke bevoorrechte relatie met de EU: Canada, China, de VS, India, Japan, Rusland en Zuid-Afrika.
Als een klein land met beperkte diplomatieke mankracht zal Portugal zijn inspanningen wel moeten doseren. Het Europese voorzitterschap zal zich ook moeten bezig houden met de verschillende conflicthaarden in het Midden-Oosten, de aanslepende crisis in Darfour, de moeilijke vredesmissie in Afghanistan en de onafhankelijkheidswens van Kosovo. De EU wil in al die dossiers het initiatief niet alleen aan de VS laten, maar het vergt bovenmenselijke inspanningen om de Europese landen rond de meeste van die conflicten op één lijn te krijgen.