“‘Grensmuur snijdt dwars door heilige landschappen in Arizona’

De grensmuur tussen Arizona en Mexico ter hoogte van ajo, net naast Organ Pipe National Monument

Gillfoto / Wikimedia (CC BY-SA 4.0)

De Tohono O’odham natie in het zuiden van de Amerikaanse staat Arizona, telt 11.331,20 vierkante kilometer en is met 100 kilometer grens aan Mexico het grootste reservaat aan een internationale grens in de Verenigde Staten. De natie is een federaal erkende stam met 34.000 leden die pal in het midden van de brutaal gemilitariseerde zuidelijke grenszone van de Verenigde Staten ligt.

De grensmuur en de uitbouw van grenscontroles in de regio onder het presidentschap van Trump hebben geleid tot veel geografische schade en emotioneel trauma. Zo moest de natie een hogere aanwezigheid van grenspatrouilles - met grensposten aan elke uitweg van het reservaat - toelaten in ruil voor de bescherming van hun, aan de grensmuur gelegen heilige land. Veel inwoners klagen over steeds terugkerende intimidatie aan deze controlepunten. Ze worden aangehouden, ondervraagd, en hun auto’s worden volledig onderzocht.

Amber Ortega Lee is één van de activisten die gearresteerd werd toen ze verzet pleegde rond de heilige Quitobaquito bron. Ze vertelde me meer over deze dagelijkse intimidatie: ‘Toen de grenscontroles toenamen werd mijn vader elke dag tegengehouden op weg naar zijn werk. Ze waren onrespectvol, ze dwongen ons om Engels te praten en intimideerden ons’.

Het heeft ook geleidt tot een sterk verhoogde aanwezigheid van (grens)patrouilles op hun grondgebied, huiszoekingen zijn schering en inslag en er werden infraroodcamera’s geplaatst die gericht zijn op wijken en huizen.

De constante druk door non-stop observering en politieaanwezigheid zorgt voor veel wrevel en arrestaties zijn niet uitzonderlijk. Kortom, de grenspatrouilles hebben ervoor gezorgd dat het beperkte land dat de inheemse bevolking bezit nu deel uitmaakt van een gemilitariseerde grens.

Official White House Photo by Shealah Craighead (CC0)

Trump’s muur

Voormalig president Trump beloofde het Amerikaanse volk een muur aan de zuiderse grens. Ondanks het feit dat er verschillende delen van deze muur al bestonden en dat nieuwe delen ondertussen al terug omgevallen zijn. Deze muur zou ook doorheen de natie en inheems heilig land.

Ondanks politiek verzet van de inheemse populatie werd er toch een muur gebouwd en werden er heilige sites verwoest.

Vanaf het begin van de constructie kreeg de muur veel kritiek met betrekking tot de schade die ze zou aanrichten aan de natuur en de impact die zo’n muur zou hebben op dierenmigratie in de streek. In de natie kwam daarbij schade aan natuurlijke plaatsen die voor de inheemse bevolking heilige plaatsen zijn.

Ned Norris, de president van de Tohono, zei: ‘Een muur die zo duur is voor de Amerikaanse belastingbetaler, is niet effectief in een afgelegen regio zoals de Natie, en is heel verwoestend voor de religieuze, culturele en natuurlijke bronnen waar onze bevolking afhankelijk van is en die het land van onze voorouders heilig maakt’.

Ondanks politiek verzet van de inheemse populatie werd er toch een muur gebouwd en werden er heilige sites verwoest.

Verder bracht het een bruusk einde aan de migratiegewoontes van deze bevolking. De Tohono stam leeft aan beide kanten van de grens en heeft een lange geschiedenis van migratie in de regio. De grens en de muur hebben deze migratie zo goed als onmogelijk gemaakt.

‘Het was een deel van onze cultuur om de grens over te steken en familie te bezoeken’, zei Amber Ortega Lee hierover. ‘Ik groeide op met de kennis dat ons land speciaal is. Het is waar onze voorouders voor altijd leven, waar onze verhalen en onze taal echt zijn’.

Protestacties van de inheemse bevolking om de verdere constructie van deze muur tegen te houden, hadden weinig tot geen impact.

In februari 2020 werden de eerste explosieven tot ontploffing gebracht op Monument Hill. De inheemse bevolking werd pas een dag voordien op de hoogte gebracht. Monument Hill was een historische en heilige grafsite voor de Tohono O’odham gelegen in Organ Pipe National Monument (net buiten de natie). 10.000 jaar geleden werden daar reeds voorouders begraven. Vandaag loopt er een ijzeren muur door.

Monument Hill was een historische en heilige grafsite voor de Tohono O’odham gelegen in Organ Pipe National Monument (net buiten de natie). 10.000 jaar geleden werden daar reeds voorouders begraven. Vandaag loopt er een ijzeren muur door.

David Fulmer / Flickr (CC BY 2.0)

Nellie Joe David de tweede activiste die gearresteerd werd sprak met tranen in haar ogen over Monument Hill: ‘Niemand kon het opblazen van Monument Hill tegenhouden, zelfs niet de president van de Tohono O’odham natie’. Ned Norris zei: ‘Alles wat we vandaag hebben gezien (ontploffingen en constructie op Monument Hill) zal voor altijd schade doen aan ons volk’.

Een rapport gepubliceerd door de National Park Service in 2019 identificeerde 22 inheemse archeologische sites die aangetast zouden worden door de grensmuur.

Er bestaan verschillende wetten in Amerika voor de bescherming van inheems heilig land zoals de Native American Graves Protection and Repatriation Act. Deze zou de destructie van deze heilige sites door de grensmuur hebben moeten tegenhouden, maar werd opgeheven door de Real ID Act die in 2005 in de nasleep van 9/11 werd goedgekeurd met als doel terrorisme op eigen bodem tegen te houden. De wet voorziet verschillende uitzonderingen om bestaande wetten te omzeilen in het kader van de nationale veiligheid.

Quitobaquito

In een van de droogste plaatsen in Arizona ligt een waterbron verstopt. Quitobaquito is de enige betrouwbare bovengrondse bron in de regio. Het water stroomt uit de grond via een klein kanaal in een vijver. Deze bron voorziet al eeuwen water voor de Tohono en de bewijzen van menselijk gebruik dateren van 10.000 jaar terug.

De lokale stam Hia-Ced O’odham ziet de bron als een godsgeschenk en zo heeft de bron al eeuwen religieuze bescherming genoten. Een stamouder zei zo: ‘De bron wordt als heilig beschouwd, een levend element voor iedereen, voorzien door de Elder Teacher (de scheppende God van de O’odham)’.

De Quitobaquitobron in 2017. Tijdens de constructie van de muur in de buurt van de bron verloor het in vier maanden tijd 30% van zijn water waardoor enkele zeldzame diersoorten hun enige leefgebied dreigen te verliezen.

National Park Service / Wikipedia (CC0)

Deze bron is ook de enige habitat van twee diersoorten: de Sonoyta Pupfish en de Sonoran Mud Turle. Tijdens de constructie van de muur in de buurt van de bron verloor het in vier maanden tijd 30% van zijn water waardoor deze diersoorten nu hun enig leefgebied dreigen te verliezen. De bron ligt slechts 60 meter van de grensmuur.

Het gevaar komt van het beton dat nodig is voor de bouw van de muur. Door boringen en via bestaande waterputten halen de bouwvakkers in de omgeving van de muur water uit de grond. Dit heeft zorgwekkende gevolgen voor het waterniveau van de bron. Voor de bouw van 1 mijl grensmuur is meer dan 2.2 miljoen liter water vereist. De voorziene lengte van de muur is 68 mijl.

De Quitobaquitobron na de bouw van de grensmuur

© Alisa Reznick / AZPM

Amber en Nellie kwamen in de problemen toen ze, vlak bij de bron, het bouwen van de grensmuur probeerden tegen te houden. Ze reisden naar de regio om de constructie te observeren en realiseerden al snel dat constructie vlak langs de bron begonnen was. Deze realisatie zette hen aan tot actie. Nellie vertelde zo: ‘We waren machteloos tijdens de verwoesting van Monument Hill en voelden dat we moesten opkomen voor de bron.’ Amber voegt toe: ‘we wilden het heilige land en de beschermde diersoorten laten weten dat we opkomen voor hun’.

Het is niet de eerste keer en het zal hoogstwaarschijnlijk niet de laatste keer zijn dat overeenkomsten met de inheemse bevolking geschonden worden.

Ze plaatsten zich voor en op de bouwmachines. Ze zongen traditionele liederen en vertelden de bouwploeg en de grenspolitie over de heilige waarden van de bron en de schade die aangericht werdt. Uiteindelijk werden ze met kracht verwijderd en gearresteerd. Nellie pleit schuldig en krijgt een minimale straf. Amber kiest ervoor om zich tegen de beschuldigingen te verzetten en wint op basis van religieuze rechten in december 2021.

Het bouwen van de grensmuur en de groeiende aanwezigheid van grenspatrouilles in de natie zijn de zichtbare symptomen van een lange geschiedenis van discriminatie, systematische marginalisering, en onderdrukking van de inheemse bevolkingen in de Verenigde Staten over het algemeen en specifiek in de grensregio.

De controverse rond de muur in relatie tot de Tohono O’odham gaat over overeenkomsten met de inheemse bevolking die geschonden worden. Dit is niet de eerste keer en zal hoogstwaarschijnlijk niet de laatste zijn. De bevolking kent eeuwen van onderdrukking en hun stem wordt zelden of nooit gehoord. De muur is daar enkel het laatste voorbeeld van.