Finland moet vooral economische gevolgen vrezen bij toetreding tot NAVO

De Finse president Pekka Haavisto (L) en zijn Zweedse collega Anne Linde (R) tijdens een bilaterale ontmoeting in aanwezigheid van NAVO-secretaris Jens Stoltenberg (april 2022)

NATO / Flickr (CC BY-NC-ND 2.0)

Het lijkt er steeds meer op dat Finland, al dan niet gelijktijdig met Zweden, binnenkort zal beslissen om het NAVO-lidmaatschap aan te vragen. Dat zou de Finnen beter moeten beschermen tegen hun onvoorspelbare buur Rusland, maar er zijn ook risico’s verbonden aan de toetreding. Die zijn volgens de Russische politicoloog Vladimir Gel’man vooral van economische aard, want ‘Rusland is niet in staat om nog een extra oorlog te beginnen’, zegt hij.

Voor de Russische inval in Oekraïne bestond er binnen de Finse samenleving en politiek weinig animo om de NAVO te vervoegen. Het vriendschapsverdrag met de Sovjet-Unie dwong Finland na de Tweede Wereldoorlog om neutraal te blijven. Die neutraliteit bleef duren tot aan het einde van de Koude Oorlog. Daarna was de vrees voor een Russische agressie niet echt groot, stelt politicoloog Vladimir Gel’man, verbonden aan het Finse Instituut voor Russische en Oost-Europese studies.

Daar bracht de oorlog in Oekraïne prompt verandering in. ‘Als je een onvoorspelbare buur hebt waarvan je niet weet wat te verwachten, zul je proberen het risico te vermijden dat die buurman je aanvalt.’

65 procent is voor toetreding

Een opiniepeiling die deze week verscheen in de krant Helsingin Sanomat toonde dat 65 procent van de Finnen nu voor een toetreding is. De Finse premier Sanna Marin zei eerder dat haar land snel een beslissing wil nemen. Vermoedelijk zal die ergens halverwege mei worden aangekondigd. Maar daar zal een grondige analyse aan voorafgegaan zijn van de voordelen en de risico’s verbonden aan een toetreding.

Gel’man denkt dat de gevolgen voor Finland eerder van economische dan van militaire aard zullen zijn.

De Finse regering bezorgde het parlement half april een rapport over de gewijzigde veiligheidssituatie. Daarin staat dat een toetreding van Finland en Zweden voor meer stabiliteit in het Oostzeegebied zou zorgen, maar ook voor toenemende spanningen aan de grens tussen Finland en Rusland.

Gel’man deelt deze verwachting, maar vreest niet voor een militaire escalatie. ‘Rusland zal na verloop van tijd waarschijnlijk zijn militaire aanwezigheid in het gebied aan de Russisch-Finse grens vergroten, en aan die tussen Rusland en de NAVO. Maar ik betwijfel of Rusland militair geweld zal gebruiken tegen Finland. Het Russische leger heeft het waarschijnlijk te druk met Oekraïne en zal niet in staat zijn een om nieuwe oorlog te beginnen.’

Zelfs indien Rusland kernwapens in de Baltische regio zou plaatsen, waarmee oud-president Dmitri Medvedev onlangs dreigde, zal dat niets wezenlijks veranderen aan de veiligheidssituatie. ‘Er bevinden zich sowieso al kernwapens op het Russisch grondgebied, dus vanuit dat opzicht is het niet zo belangrijk of deze kernwapens nu gericht zijn op de Baltische regio of op andere delen van Europa.’

Economische gevolgen

Gel’man denkt dat de gevolgen voor Finland eerder van economische dan van militaire aard zullen zijn. Zo is het mogelijk dat het in de toekomst het Saimaakanaal dat van Finland naar Rusland loopt, niet meer kan gebruiken. ‘Finland maakt al tientallen jaren gebruik van dat kanaal om goederen te vervoeren vanuit Finland naar de Oostzee. Enkele leden van de Russische Staatsdoema hebben aangekondigd dat Rusland de Finnen zal verbieden dit kanaal voor goederenvervoer te gebruiken. Het zal waarschijnlijk geen grote schade toebrengen aan de Finse economie, maar het kan wel gevolgen hebben voor bepaalde transportbedrijven.’

Het volledig doorknippen van de diplomatieke relaties met Rusland is geen optie.

Finland probeerde in het verleden altijd de dialoog aan te gaan met Rusland. President Sauli Niinistö wordt weleens de Poetin-fluisteraar genoemd, door zijn rechtstreekse contacten met het Kremlin. In haar rapport stelt de regering expliciet dat Finland zal proberen om haar “functionele relaties” te onderhouden met Rusland, ook al wordt het lid van de NAVO.

Gel’man voorspelt dat de contacten een stuk minder hartelijk zullen verlopen, maar dat het volledig doorknippen van de diplomatieke relaties geen optie is. ‘Er zijn zoveel zaken waar ze wederzijds afhankelijk zijn van elkaar, zoals op het vlak van handel en milieu, dat Rusland en Finland gedoemd zijn om met elkaar verbonden te zijn.’

De discussies over het regeringsrapport in het parlement hebben geen grote tegenstellingen blootgelegd. Gel’man ziet een groeiende consensus en verwacht dat Finland snel zal toetreden. ‘Voorheen was alleen de Nationale Coalitiepartij (de partij van president Niinistö, red.) voorstander van de NAVO, maar nu zien we dat verschillende partijen ofwel voorstander zijn van NAVO-toetreding, of zich er in elk geval niet tegen verzetten.’